مدیریت مصرف نیتروژن (N) در طول فصل رشد گیاه، نقش مهمی در دستیابی به حداکثر عملکرد و کاهش مخاطرات زیست محیطی دارد. تعیین شاخص تغذیه ی نیتروژن (NNI) یکی از روش های تشخیص شرایط نیتروژنی گیاه می باشد. هدف از این پژوهش بررسی نقش پایش NNI در بهبود مدیریت مصرف نیتروژن بود. آزمایش مزرعه ای در طول دوره رشد ذرت تابستانه در پاکدشت تهران طی سال های 1394 و 1395 انجام شد. پارامتر های عملکرد دانه، ماده خشک گیاه و غلظت نیتروژن موجود در آن ها از هفت تیمار صفر (N0)، 50(N1)، 100(N2)، 150 (N3)، 200(N4)، 250 (N5) و 300 کیلوگرم نیتروژن در هکتار(N6) در طول فصل رشد اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که پایش NNI در طول فصل رشد قادر است تغییرات شرایط نیتروژنی گیاه در تیمارهای مختلف را نشان دهد. NNI در تیمار بهینه (N4) که بیشترین عملکرد را به ازای مقدار نیتروژن کمتری تولید کرده بود از سایر تیمار ها به یک نزدیکتر بود. همچنین، عملکرد نسبی دانه زمانی که NNI کوچکتر از یک می شد با شیب ثابت کاهش می یافت. مقدار کارایی زراعی و بازیافت نیتروژن در N4 نسبت به سایر تیمارها بیشتر بود. کارایی مصرف آب در N4، N5 و N6 در هر دو سال کشت، تقریبا با یکدیگر برابر و بیشتر از سایر تیمارها بودند. این نتایج نشان می دهند که کارایی مصرف آب و نیتروژن در تیمار بهینه که NNI نزدیک تری به یک داشت بیشتر از سایر تیمارها بود.

به منظور بررسی تاثیر مقادیر و تقسیط کود نیتروژن بر عملکرد دانه، کارآیی زراعی، کارآیی بازیافت و کارآیی فیزیولوژیک کود نیتروژن در برنج (Oryza sativa L.) رقم خزر، آزمایشی در سال 1382 در خاک شالیزاری با بافت شنی در استان گیلان، در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا در آمد. در این آزمایش اثرات 6 تیمار : شاهد (بدون استفاده از نیتروژن)، تیمار دوم 40 (پایه)، تیمار سوم 40+40 (پایه+ اواسط پنجه زنی)، تیمارچهارم 40+20+20 (پایه+اواسط پنجه زنی+تشکیل خوشه)، تیمار پنجم 60+60 (پایه+ اواسط پنجه زنی) و تیمار ششم 60+30+30 (پایه+اواسط پنجه زنی+تشکیل خوشه) کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار از منبع اوره با یکدیگر مقایسه شدند. نتایج نشان داد که عملکرد دانه در تیمار های با سه تقسیط ششم و چهارم به طور معنی داری بالاتر از سایر تیمار ها بود (به ترتیب 4832 و 4668 کیلوگرم در هکتار). بیشترین میزان جذب نیتروژن در بوته در تیمار ششم حاصل شد (9/146 کیلوگرم در هکتار) که بالاتر از سایر تیمار ها بود. بالاترین کارآیی زراعی (Ea)، کارآیی فیزیولوژیک (Ep) و درصد کارآیی بازیافت (Er) در تیمار چهارم و به ترتیب در حدود 1/20، 1/30 و 9/66 بدست آمد. در حالی که بیشترین شاخص برداشت نیتروژن (NHI) نیز در تیمار چهارم مشاهده شد (428/0)، اما اختلاف بین تیمار ها معنی دار نبود. با توجه به این که عملکرد دانه تیمار چهارم تفاوت  معنی داری با تیمار ششم نداشت، اما به لحاظ دارا بودن کارآیی زراعی، فیزیولوژیک، بازیافت و شاخص برداشت نیتروژن بالاتر و امکان صرفه جویی در مصرف کود و جلوگیری از آبشویی آن در خاک های سبک ساحلی به عنوان بهترین تیمار برای برنج رقم خزر شناخته شد.

به منظور بررسی تاثیر مقدار و زمان مصرف نیترژون بر پروتیین دانه و کارآیی مصرف نیترژون در گندم (Tritium aestivum.L. var:Zagroos) تحت شرایط دیم، این آزمایش در گرگان در سال زراعی 79-1378 انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل پنج مقدار کود نیترژون :N4=90,N3=60,N2=30 ,N1=0 وN5=120  کیلوگرم نیترژون خالص در هکتار و چهار زمان مصرف نیتروژن: تماما در زمان کاشت: T1، یک سوم در زمان کاشت + دو سوم در مرحله پنجه زنی:T2، یک سوم در زمان کاشت + دو سوم در مرحله ساقه رفتن: T3 و یک سوم در زمان کاشت + یک سوم در مرحله پنجه زنی + یک سوم در مرحله ساقه رفتن: T4 بودند. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار به اجرا درآمد. نتایج آزمایش نشان داد که با افزایش مصرف نیترژون، میزان پروتیین دانه و عملکرد پروتیین دانه به طور غیر خطی (هیپربولیک) افزایش دریابد ولی شاخص برداشت نیتروژن، کارآیی استفاده از نیتروژن، کارآیی زراعی، کارآیی فیزیولوژیک و بازیافت ظاهری به طور معنی داری کاهش پیدا می کند. زمان مصرف نیتروژن نیز فقط بر میزان پروتیین دانه، کارآیی استفاده از نیتروژن و کارآیی فیزیولوژیک تاثیر معنی دار داشت.

متن کامل این مقاله به زبان انگلیسی می باشد. لطفا برای مشاهده متن کامل مقاله به بخش انگلیسی مراجعه فرمایید.لطفا برای مشاهده متن کامل این مقاله اینجا را کلیک کنید.

0

در اراضی تحت آبیاری سطحی، مدیریت ناصحیح کودهای ازته باعث ایجاد آلودگی آب های زیرزمینی در نزدیکی سطح خاک و یا آ ب های سطحی در اثر فرسایش خاک زراعی می گردد. در مناطق کاشت چغندرقند (Beta Vulgaris L.)، آبیاری با حجم کم یک راه کار جهت حفظ غلظت مناسب نیترات است. در ایران مطالعاتی در مورد کارآیی مصرف نیتروژن چغندرقند انجام شده، لیکن اطلاعات راجع به اثر سطوح آب و کود در این زمینه محدود است. این پژوهش با هدف بررسی رژیم های آبیاری و سطوح نیتروژن در تعیین میزان نیتروژن برای حداکثر عملکرد ریشه و شکر و نیز کارآیی مصرف آن در چغندرقند، به روش آبیاری سطحی در قالب طرح آماری کرت های خرد شده بلوک کامل تصادفی با دو فاکتور مقدار آب در چهار سطح شامل I3, I2, I1 و I4؛(40، 80، 120 و 160 درصد تبخیر از سطح طشتک کلاس A)، مقدار ازت در چهار سطح شامل N0، N1، N2 و N3 (شاهد، 90، 180 و 270 کیلوگرم در هکتار ازت از منبع اوره) در سه تکرار انجام گرفت. نتایج نشان داد عملکرد ریشه، شکر و کل ماده خشک و نیز کارآیی مصرف نیتروژن تحت تاثیر مقدار آب، مقدار نیتروژن و اثر متقابل آن ها قرار گرفت. تیمار (I4) با 47969 کیلوگرم در هکتار و تیمار (I2) با 6855 کیلوگرم در هکتار به ترتیب بیشترین عملکرد ریشه و عملکرد شکر را داشتند. نتایج نشان داد که در شرایط کم آبیاری عملکرد کاهش یافت. هم چنین با افزایش نیتروژن عملکرد ریشه، شکر و ماده خشک کل افزایش نشان داد. اثرات متقابل نشان داد که تیمار I4N3 و I3N3 به ترتیب با 53621 و 53075 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد ریشه، و نیز با 7887 و 7689 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد شکر را داشتند. نتایج نشان داد که کارآیی مصرف نیتروژن با افزایش میزان آب مصرفی برای هر یک از سه جزء مورد مطالعه گیاه افزایش (I1<I2<I3<I4) و با افزایش مقدار کود مصرفی کارآیی مصرف نیتروژن کاهش (N1>N2>N3) می یابد. بیشترین کارآیی مصرف ازت در تیمار آبیاری I4 و با مصرف 90 کیلوگرم ازت به دست آمد.

به منظور تعیین مناسب ترین تناوب دوگانه و میزان نیتروژن از نظر شاخص های کارآیی نیتروژن در سال زراعی 92 - 1391در ایلام آزمایشی به صورت کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی در 6 سطح شامل گیاهان (پرکو، بوکو، شبدر برسیم، تربچه روغنی و ترکیب سه گیاه رامتیل، فاسلیا، شبدر برسیم) و آیش و فاکتور فرعی کود نیتروژن در چهار سطح (صفر، توصیه کودی، 50% کمتر و 50% بیشتر از توصیه کودی) در نظر گرفته شد. بیشترین و کمترین عملکرد اقتصادی به ترتیب به تناوب پرکو - گندم و تناوب آیش: گندم تعلق داشت. نتایج آزمایش نشان داد که تناوب زراعی و کود نیتروژن دار و اثر متقابل آنها تاثیر معنی داری بر کارآیی جذب، بهره وری و مصرف نیتروژن داشت. بیشترین و کمترین کارآیی مصرف نیتروژن به ترتیب درتناوب تربچه روغنی - گندم (24.63 کیلوگرم بر کیلوگرم) و تناوب آیش - گندم (10.92 کیلوگرم بر کیلوگرم) مشاهده شد، بالا بودن کارآیی مصرف نیتروژن در تناوب تربچه روغنی - گندم ناشی از کارآیی بهره وری بالای نیتروژن در این تناوب بود. بیشترین و کمترین کارآیی بهره وری نیتروژن به ترتیب در تناوب تربچه روغنی - گندم (25.56 کیلوگرم بر کیلوگرم) و آیش - گندم (15.09 کیلوگرم بر کیلوگرم) مشاهده گردید. تناوب پرکو - گندم با مصرف نیتروژن در حد توصیه کودی برای گندم به علت عملکرد اقتصادی و کارآیی مصرف و جذب نیتروژنبالا، مناسب تر از سایر تناوب ها ارزیابی شد.

به منظور تعیین مناسب ترین تناوب دوگانه و میزان نیتروژن از نظر کارآیی زراعی، فیزیولوژیک، بازیافت و شاخص برداشت نیتروژن آزمایشی در سال زراعی 92-1391 در ایلام به صورت کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی در شش سطح شامل (آیش، گیاهان پرکو، بوکو، شبدر برسیم، تربچه روغنی و ترکیب سه گیاه رامتیل، فاسیلیا، شبدر برسیم) و فاکتور فرعی کود نیتروژن در چهار سطح (صفر، توصیه کودی، 50% کمتر و 50% بیشتر از توصیه کودی) در نظر گرفته شد. میان سطوح فاکتور اصلی از نظر عملکرد دانه اختلاف معنی داری وجود داشت. تناوب بوکو: گندم با میانگین 8345 کیلوگرم بالاترین و تناوب آیش: گندم با 4491 کیلوگرم کمترین دانه را تولید نمود. بیشترین جذب نیتروژن در تناوب بوکو: گندم و کمترین در تناوب شبدر: گندم مشاهده شد. اختلاف میان تناوب های مختلف از نظر کارآیی زراعی نیتروژن معنی دار بود و در تناوب تربچه روغنی: گندم به ازای هر کیلوگرم نیتروژن مصرفی عملکرد اقتصادی 20.36 کیلوگرم در هکتار افزایش یافت. با افزایش مصرف نیتروژن به جز تناوب آیش: گندم کارآیی زراعی سایر تناوب ها کاهش یافت. کارآیی فیزیولوژیک نیتروژن در تناوب آیش: گندم بیش از سایر تناوب ها بود و به ازای هر کیلوگرم نیتروژن جذب شده حدود 39 کیلوگرم عملکرد تناوب افزایش یافت. بیشترین کارآیی بازیافت نیتروژن در تناوب تربچه روغنی: گندم حدود 45% و پرکو: گندم حدود 36% مشاهده شد. بیشترین شاخص برداشت نیتروژن در تناوب بوکو: گندم (86.5%)، و پرکو: گندم (85%) و کمترین شاخص در تناوب آیش: گندم (79.28%) مشاهده گردید. در نهایت تناوب پرکو: گندم و بوکو: گندم به دلیل بالا بودن عملکرد اقتصادی تناوب مناسب و قابل توصیه در منطقه می باشند.